บวชนาค ประเพณีเก่าแก่ที่มีความสำคัญของไทย

บวชนาค ประเพณีเก่าแก่ที่มีความสำคัญของไทย

การบวชนาค หรือการอุปสมบทนาค คือหนึ่งในประเพณีของชายไทยผู้ที่มีความเคารพรักและศรัทธาในพุทธศาสนา เมื่อมีอายุครบ 20 ปี มักจะตัดสินใจเข้ารับการบวชนาคเพื่อทดแทนคุณบิดามารดาตามตามประเพณีที่สืบทอดต่อกันมาช้านาน

สำหรับใครที่กำลังเตรียมตัวเข้ารับการบวชนาค หรือคนในครอบครัวต้องเข้ารับการบวชนาคในเร็ววันนี้ บวชความนี้ เราจะพาทุกคนมาสำรวจขั้นตอนการบวชนาค พร้อมดูสิ่งของจำเป็นที่ต้องใช้

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• บวชนาคคืออะไร ต้องทำอะไรบ้าง
• ความสำคัญของพิธีบวชนาค ความเป็นมา ทำไมต้องบวชนาค?
• ผู้ที่มีคุณสมบัติในการบวชนาค
• ขั้นตอนการบวชนาค
• ลิสต์สิ่งที่ต้องเตรียมในงานบวชนาคมีอะไรบ้าง
• สรุปเกี่ยวกับการบวชนาค

งานบวชนาคคืออะไร ต้องทำอะไรบ้าง

พิธีบวชนาค คือประเพณีโบราณที่พบได้เฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แถบประเทศไทย ลาว เมียนมาร์ และกัมพูชา ดั้งเดิมแล้วไม่ได้ถูกจารึกเป็นข้อบังคับในพระวินัยของพระพุทธเจ้า และมีต้นตอมาจากการ *บวชนาค ให้เป็นพระ ไม่ใช่การบวชคนให้เป็นพระอย่างที่เข้าใจกันในปัจจุบัน

*นาค คือสัตว์ในเทพนิยายที่รู้จักกันดีผ่านความเชื่อที่ส่งต่อกันมาจากวัฒนธรรมร่วมที่มีบทบาทสำคัญในเรื่องปรัมปราของแถบภูมิภาคเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การบวชนาค คือหนึ่งในขั้นตอนก่อนการอุปสมบทบวชเป็นพระ สำหรับผู้ที่ต้องการบวชพระจะต้องเข้ารับการบวชนาคเสียก่อน โดยนาคจะต้องนุ่งขาวห่มขาว โกนผม และสวดผ้า ทำให้นาคจำเป็นที่จะต้องมีการท่องจำบทสวดต่าง ๆ ที่สำคัญเพื่อใช้ในพิธี เช่น คำขานนาค คำขอบรรพชาอุปสมบท และคำอนุโมทนา เป็นต้น

สำหรับการบวชนาคนั้น ในบางพื้นที่อาจมีขบวนแห่ มีแตรวง มีการจัดมหรสพใหญ่โตเพื่อใช้ในการแห่นาค เป็นการแจ้งข่าวดีให้แก่เหล่าญาติสนิทมิตรสหายเนื่องในโอกาสที่ลูกชายจะได้บวชเป็นภิกษุสงฆ์ในอนาคต อย่างไรก็ตามการบวชนาคในแต่ละครอบครัว หรือในแต่ละพื้นที่อาจมีความแตกต่างตามวิถีชีวิตและวัฒนธรรมในแต่ละพื้นที่ เช่น งานบวชนาคภาคอีสานมักจะมีพิธีพราหมณ์เข้ามาร่วมอยู่ด้วยเช่นกัน

สำหรับสิ่งของจำเป็นสำหรับงานบวชจะมีอะไรบ้างนั้น สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่บทความ : งานบวช ต้องเตรียมอะไรบ้าง

ความเป็นมาและความสำคัญของพิธีบวชนาคตามความเชื่อของคนไทย

พิธีบวชนาค มีความเป็นมาจากพิธีที่เกิดขึ้นในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ผ่านเรื่องเล่าในสมัยพุทธกาลที่ว่ากันว่า “นาคตนหนึ่งมีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ต้องการบวชเป็นพระภิกษุเพื่อศึกษาพระธรรมคำสอน จึงได้จำแลงกายเป็นคนธรรมดาเพื่อบวช เนื่องจากในความเป็นจริงแล้วนาคถือว่าเป็นสัตว์เดรัจฉาน ไม่สามารถบวชเป็นภิกษุได้ ภายหลังพญานาคตนนั้นถูกจับได้ว่าจำแลงกายมา พระพุทธเจ้าจึงให้สึก และให้เรียกผู้ที่กำลังจะบวชเป็นภิกษุว่า ‘นาค’ เพื่อรำลึกถึงความตั้งใจของนาคผู้นั้น” จากเรื่องนี้ ทำให้เกิดประเภณีทำขวัญนาค บวชนาค และขานนาคเกิดขึ้นในเวลาต่อมา

ผู้ที่มีคุณสมบัติในการบวชนาค

ถึงแม้ว่าการบวชนาคจะเป็นพิธีที่เป็นมงคล และเป็นการบำเพ็ญกุศลอันยิ่งใหญ่ แต่ก็ใช้ว่าทุกคนจะสามารถบวชได้ เพราะตามหลักพุทธศาสนาแล้ว ผู้ที่อุปสมบทนาคจะต้องมีคุณสมบัติที่แสดงว่าคนผู้นั้นเหมาะสม และมีความสามารถที่จะดำรงสมณะเพศได้โดยไม่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อพระพุทธศาสนา

คุณสมบัติในการบวชนาคมีรายละเอียดดังนี้

เป็นสุภาพชนที่ประพฤติชอบ ไม่มีพฤติกรรมเสียหาย สามารถอ่านและเขียนหนังสือได้ ไม่เป็นผู้มีทิฏฐิวิบัติ ไม่เป็นบุคคลล้มละลาย หรือเป็นบุคคลที่มีหนี้สินผูกพัน ร่างกายสมบูรณ์ แข็งแรง สามารถบำเพ็ญสมณกิจได้ ไม่เป็นผู้พิการหรือทุพพลภาพ มีสมณบริขารถูกต้องและครบถ้วน สามารถกล่าวคำขอบรรพชาอุปสมบทได้อย่างถูกต้อง

ขั้นตอนการบวชนาค

สำหรับขั้นตอนการบวชนาคที่ทำต่อกันมาเป็นประณีนั้น มีขั้นตอนดังนี้

1. โกนผมนาค

การโกนผมนาคมักจะจัดขึ้นในช่วงเย็นวันก่อนบวช นาคจะรับศีล รับอาราธนาพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ จากนั้นจะเริ่มด้วยบิดา มารดา หรือญาติผู้ใหญ่ทำการตัดผมเป็นปฐมฤกษ์ จากนั้นพระสงฆ์จึงทำการโกนหัวให้นาค เส้นผมจากการโกนนิยมนำไปลอยแม่น้ำ หรือวางไว้ใต้ต้นโพธิ์

2. แต่งตัวนาค

เครื่องแต่งตัวของนาคจะเป็นเครื่องแต่งกายสีขาวทั้งหมด เพื่อแสดงถึงความขาวสะอาด ความบริสุทธิ์ของผู้ขอบวช และเครื่องแต่งกายในพิธีบวชนาค ได้แก่

เสื้อเชิ้ตแขนยาว สีขาว อังสะสีขาว สบงสีขาว สายรัดสบงหรือเข็มขัด นิยมใช้เข็มขัดนาคเพื่อให้พ้องกับคำว่า “นาค” เสื้อคลุมนาค สร้อยคอ

3. เวียนประทักษิณ

เมื่อแต่งตัวนาคเสร็จ นาคจะเดินเวียนประทักษิณ (เวียนขวา) รอบโบสถ์ การเดินเวียนขวาในงานบวชนาคนี้ เป็นการแสดงความเครารพตามแบบประเพณีไทย และยังเทียบได้กับการรำลึกว่า การอุปสมบทที่จะเกิดขึ้นเป็นไปด้วยความสุจริต ถูกต้องทั้งกาย วาจา ใจ รวมถึง*เลข 3 ก็ยังเท่ากับจำนวนพระรัตนตรัยที่ถือเป็นมงคลอีกด้วย

*เลขมงคลในความเชื่อของคนไทยมักมีที่มาจากพุทธศาสนา เช่น เลข 3 หรือ เลข 7 รวมไปถึงเรื่องเลขนําโชควันเกิด

4. บวชสามเณร หรือบรรพชา

นาคบวชสามเณร จะเริ่มโดยการไหว้พระประธาน จากนั้นนำผ้าไตรถวายแก่พระอุปัชฌาย์ และถวายดอกไม้ ธูปเทียนแพ เครื่องสักการะแก่พระอุปัชฌาย์ กราบ 3 ครั้งเป็นอันเสร็จสิ้นจากนั้นพระอุปัชฌาย์จะคืนผ้าไตรให้แก่นาค ให้นาคกล่าวของบรรพชารับศีล 10 คล้องอังสะ

5. บวชพระ หรืออุปสมบท

สำหรับอุปสมบท หรือการบวชเป็นพระสงฆ์ หลังจากที่เสร็จสิ้นการบวชนาคเรียบร้อยแล้ว ในช่วงค่ำจะมีการจัดงานคล้ายกับการบวชเณร คือนาคจะต้องเปล่งวาจาขอสรณะและศีล 10 เพื่อรับศีล จากนั้นจะมีการประเคนบาตรจากบิดา มารดา มีการถวายธูปเทียนและการกล่าวคำขอนิสัย ต่อไปพระกรรมวาจารย์จะทำการประเคนบาตรให้กับนาค หลังจากนั้นนาคจะต้องเปล่งวาจาขอญัติติกรรม สังฆัมภันเต หลังจากนั้นตามด้วยการถวายเครื่องไทยธรมเป็นอันจบพิธี

6. ถาม-ตอบอันตริยกธรรม

อันตริยกธรรมคือกรรมที่หนักที่สุด เป็นอันตรายแก่การบวช เพราะฉะนั้นในการบวชนาคจึงต้องมีการถามตอบอันตริยกธรรม และผู้บวชจะต้องตอบตามความจริงต่อหน้าพระสงฆ์ หากเคยประพฤติอันตริยกธรรมก็จะไม่สามารถบวชได้ เมื่อถามตอบเสร็จสิ้น พระสงฆ์จะสวดญัตติจตุตถกรรมวาจาเพื่อให้สามเณรเป็นภิกษุ คณะสงฆ์จะกล่าวอนุศาสน์ จากนั้นพระบวชใหม่จะบูชาพระสงฆ์ รับเครื่องไทยธรรมจากญาติ กรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลแก่พ่อแม่ และญาติ จึงเสร็จพิธี ส่วนพิธีอื่น ๆ เช่น นาคโปรยทาน เป็นพิธีที่เพิ่มขึ้นมาตามแต่ละท้องถิ่น

ลิสต์สิ่งที่ต้องเตรียมในงานบวชนาคมีอะไรบ้าง

สิ่งของที่ต้องเตรียมในงานบวชนาคมีรายละเอียดและจำนวนที่ชัดเจน รวมถึงมีความเฉพาะเจาะจงทำให้ผู้จัดงานจำเป็นต้องเตรียมพร้อมก่อนเริ่มงานบวชนาค ประเพณีไทยที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา เช่น พิธีแต่งงาน พิธีหมั้น พิธีบวชนาค มักมีการกำหนดข้าวของเครื่องใช้ในพิธีที่ต้องจัดเตรียม ดังนี้

• ผ้าไตร อันประกอบไปด้วย สบง 1 ผืน, ประคตเอว 1 ผืน, อังสะ 1 ผืน, จีวร 1 ผืน, ผ้ารัดอก 1 ผืน และผ้ากราบ 1 ผืน
• จีวร สบง อังสะ สำหรับใช้นุ่งและสำรอง และผ้าอาบ 2 ผืน
• นาฬิกา ย่าม และผ้าเช็ดหน้า
• บาตรแบบมีเชิงรอง และฝาบาตร
• ร่มและรองเท้า
• เครื่องนอน ได้แก่ ที่นอน หมอน ผ้าห่ม มุ่ง และเสื่อ
• จาน ชาม ช้อนส้อม แก้วน้ำ ผ้าเช็ดมือ และปิ่นโต
• กระโถน
• เครื่องใช้ในการอาบน้ำ สบู่ กล่องสบู่ ขันน้ำ ผ้าเช็ดตัว แปรงสีฟันและยาสีฟัน
• ธูป เทียนและดอกไม้เพื่อใช้ในการบูชาพระรัตนตรัย
• ธูป เทียนและดอกไม้เพื่อใช้ในการถวายพระอุปัชฌาย์ หรืออาจะใช้เทียนแพพร้อมกวยดอกไม้ก็ได้

โดยค่าใช้จ่ายในพิธีบวชนาคนั้น หากเป็นงานขนาดเล็กอาจมีค่าใช้จ่ายในหลักพันปลาย ๆ แต่สำหรับงานขนาดกลางไปจนถึงงานขนาดใหญ่ มักพบว่ามีค่าใช้จ่ายโดยรวม คือ 35,000-90,000 บาทจะมากขึ้นหรือน้อยลงล้วนแล้วแต่ความต้องการของคนในครอบครัวที่ต้องการจัดงานบวชนาค ณ ขณะนั้น

สรุปเกี่ยวกับการบวชนาค

งานบวชนาค และงานบวชเป็นงานมงคลยิ่งใหญ่ที่เป็นการนำบุญกุศลและสิริมงคลมาสู่ครอบครัว  สร้างความยินดีให้กับพ่อแม่และญาติพี่น้องที่จะได้มีคนในครอบครัวก้าวเข้าสู่ร่มกาสาวพัสตร์ โดยส่วนใหญ่คนไทยมักจะมีความเชื่อว่าคนที่ผ่านการบวชมาแล้ว จะสามารถใช้ชีวิตได้อย่างเจริญรุ่งเรือง ทำมาค้าขายขึ้น เสมือนมีคาถาขายดีติดตัวหลังจากผ่านการบวชมาเรียบร้อยแล้ว ซึ่งแท้จริงแล้วเป็นกุศโลบายให้คนบวชเรียนศึกษาพระธรรมเพื่อให้เป็นคนดีในสังคม และหลักธรรมคำสอนเหล่านั้นก็จะเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต ให้ชีวิตเจริญรุ่งเรือง คนที่ทำมาค้าขายก็ขายดิบขายดีเพราะกระทำโดยสุจริต ซึ่งหลักธรรมคำสอนเหล่านั้นนั่นเองที่เปรียบเสมือนคาถาเงินล้าน นำพาชีวิตให้ก้าวหน้า

งานบวชนาคของแต่ละครอบครัวอาจมีรายละเอียดที่ต่างกันออกไป บางบ้านเน้นการจัดพิธีเท่าที่จำเป็นเนื่องจากข้อจำกัดด้านงบประมาณ แต่ก็ยังคงมีค่าใช้จ่ายจำนวนมาก เนื่องจากต้องเตรียมข้าวของเครื่องใช้ รวมถึงจ้างคนมาทำพิธีในส่วนต่าง ๆ เพราะฉะนั้นในเบื้องต้น สำหรับครอบครัวที่ไม่ได้ร่ำรวยมาก ควรเลือกจัดงานอย่างประมาณตนเพื่อลดค่าใช้จ่ายให้มากที่สุด แต่สำหรับใครที่ต้องการตัวช่วยสำหรับเติมเต็มสภาพคล่องทางการเงิน จะเลือกใช้บัตรกดเงินสด KTC PROUD ก็ได้เช่นเดียวกัน

บัตรกดเงินสด KTC PROUD  อีกหนึ่งทางเลือกที่จะเข้ามาช่วยในเรื่องของงบประมาณในงานบวชนาค รวมถึงเป็นผู้ช่วยด้านการเงินที่เข้ามาเติมเต็มในเรื่องสภาพคล่อง สามารถทำการถอนเงินผ่านแอป KTC Mobile ผ่านตู้ ATM ไม่มีค่าธรรมเนียม ได้ตลอด 24 ชั่วโมง ตัวช่วยสำหรับผู้ที่ต้องการใช้เงินในยามฉุกเฉิน ที่สำคัญเป็นสินเชื่อถูกกฎหมาย ไม่ต้องค้ำประกัน นอกจากนี้ยังมีโปรโมชันสำหรับผ่อนของใช้จำเป็น อัตราดอกเบี้ยต่ำ และสิทธิพิเศษอื่น ๆ อีกมากมาย

ต้องการบัตรกดเงินสด KTC PROUD ตอนนี้ สมัครออนไลน์ที่นี่

ไม่มีค่าธรรมเนียมแรกเข้าและรายปี