“แพรแถบ” คืออะไร ข้าราชการบรรจุใหม่ควรรู้ ใส่อย่างไร ใส่ตอนไหน ให้ถูกต้องตามระเบียบ

สำหรับผู้ที่เพิ่งได้รับการบรรจุเป็นข้าราชการใหม่ อาจสงสัยเกี่ยวกับ “แพรแถบ” ริบบิ้นหลากสีสันที่ติดอยู่บนหน้าอก ที่ดูเหมือนจะเป็นเครื่องหมายเล็ก ๆ แต่กลับมีความสำคัญและมีระเบียบการใส่ที่ต้องทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้ เพื่อให้การแต่งกายถูกต้องตามหลักราชการ และแสดงออกถึงความภาคภูมิใจในหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย

แพรแถบนี้เป็นเครื่องหมายแสดงสถานะของผู้ที่ได้รับการ “บรรจุ” เข้าสู่ระบบราชการ และมักจะเห็นประดับอยู่บนเครื่องแบบที่สวมใส่ในโอกาสสำคัญต่าง ๆ เช่น การอบรมปฐมนิเทศ การรับพระราชทานปริญญา การรายงานตัว หรือพิธีการทางราชการอื่น ๆ

แม้ว่าจะมีระเบียบการประดับแพรแถบอย่างชัดเจน แต่ก็มีอีกหลายที่ยังสับสนเกี่ยวกับรายละเอียดของการสวมใส่ ไม่ว่าจะใส่ได้ถึงเมื่อไหร่ ใครมีสิทธิ์ใส่บ้าง ต้องถอดเมื่อไหร่ และแพรแถบที่แตกต่างกันในแต่ละบุคคลนั้นหมายถึงอะไร ซึ่งการศึกษาและทำความเข้าใจอย่างถูกต้องจะช่วยให้การแต่งกายในเครื่องแบบเป็นไปอย่างถูกต้องตามระเบียบราชการ

ทำความรู้จัก “แพรแถบ” ข้าราชการ คืออะไร

แพรแถบข้าราชการ หรือที่หลาย ๆ มักเรียกกันว่า “แพรแถบย่อ” เป็นริบบิ้นผ้าหลากสีสันที่ถูกประดับอยู่บนเครื่องแบบราชการ โดยผ้าริบบิ้นที่มีสีสันมากมายนี้ถูกประดับไว้เพื่อแสดงถึงเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่ได้รับพระราชทาน ซึ่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์เหล่านี้จะพระราชทานให้แก่บุคคลผู้กระทำความดีความชอบต่อประเทศชาติ โดยแพรแถบจะทำจากแพรไหม มีขนาดเล็ก ความกว้างประมาณ 10 มิลลิเมตร และมีความยาวที่แตกต่างกันไปตามจำนวนและชนิดของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่ได้รับ

การประดับแพรแถบย่อแทนเครื่องราชอิสริยาภรณ์แบบเต็มนั้น มีวัตถุประสงค์เพื่อความสะดวกในการสวมใส่ในชีวิตประจำวัน เนื่องจากเครื่องราชอิสริยาภรณ์แบบเต็มมักมีขนาดใหญ่และมีน้ำหนักมาก เหมาะสำหรับประดับในงานพิธีสำคัญเท่านั้น

ข้าราชการบรรจุใหม่ได้แพรแถบหรือไม่

โดยทั่วไปแล้ว ข้าราชการบรรจุใหม่ที่ยังไม่เคยได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ จะยังไม่มีแพรแถบประดับที่เครื่องแบบ การจะได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์นั้น มีหลักเกณฑ์และระยะเวลาการดำรงตำแหน่งที่กำหนดไว้ ซึ่งจะมีการพิจารณาเป็นลำดับไปตามคุณสมบัติและความดีความชอบตามแต่ราชการแต่ละบุคคล

ดังนั้น หากเป็นข้าราชการที่เพิ่งได้รับการบรรจุใหม่และยังไม่ได้รับแจ้งการพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ใด ๆ ก็ยังไม่จำเป็นต้องกังวลเรื่องการประดับแพรแถบในชุดเครื่องแบบ

ข้าราชการที่มีสิทธิประดับแพรแถบ

ข้าราชการที่มีสิทธิในการประดับแพรแถบ ได้แก่ 

1. ข้าราชการทุกประเภท เช่น พลเรือน, ทหาร, ตำรวจ, ตุลาการ, อัยการ ฯลฯ

2. พนักงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

ข้าราชการบุคคลนั้น ๆ จะต้องได้รับการพิจารณาและมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในชั้นต่าง ๆ เช่น เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก หรือเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย หรือเครื่องราชอิสริยาภรณ์อื่น ๆ ที่มีแพรแถบสำหรับประดับ

หลักเกณฑ์การได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์และมีสิทธิใส่แพรแถบ

การพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์มักพิจารณาจากหลายคุณสมบัติ ดังนี้

• ระยะเวลาการปฏิบัติราชการ และระดับตำแหน่งหรือชั้นยศ

ข้าราชการจะได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในชั้นที่สูงขึ้นเมื่อเลื่อนระดับตำแหน่ง หรือดำรงตำแหน่งในระยะเวลาที่กำหนด รวมถึงผู้ดำรงตำแหน่งสูงขึ้น หรือได้รับการเลื่อนชั้นยศให้สูงขึ้น จะมีโอกาสได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในชั้นที่สูงขึ้นตามลำดับ

ปกติแล้วจะมีการพิจารณาพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นต่ำสุด เช่น เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย หรือ เบญจมาภรณ์ช้างเผือกให้แก่ข้าราชการที่ปฏิบัติงานมาระยะหนึ่ง และมีคุณสมบัติครบถ้วน

• ผลงานคุณงามความดี

การบำเพ็ญคุณประโยชน์ที่สมควรได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

• ความดีความชอบพิเศษ

การกระทำความดีความชอบที่โดดเด่น อันเป็นคุณประโยชน์แก่ประเทศชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ หรือประชาชน อาจได้รับการพิจารณาพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ก่อนกำหนด

ทั้งนี้ เมื่อได้รับการพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์แล้ว ทางหน่วยงานต้นสังกัดจะแจ้งให้ทราบและดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการรับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ รวมถึงการจัดทำแพรแถบย่อต่อไป

ใส่แพรแถบอย่างไรให้ถูกต้องตามระเบียบ

การประดับแพรแถบก็มีระเบียบที่ต้องปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด ดังนี้

ตำแหน่งที่ติดแพรแถบ

แพรแถบจะติดที่อกเสื้อด้านซ้ายของเครื่องแบบราชการ ไม่ว่าจะเป็นชุดกากี ชุดปกติขาว และชุดเครื่องแบบพิเศษ โดยจะติดในตำแหน่งเหนือกระเป๋าเสื้อด้านซ้ายประมาณ 1 เซนติเมตร หรือในตำแหน่งที่เหมาะสม ไม่สูงหรือต่ำเกินไป

การจัดเรียงลำดับ

กรณีที่ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์หลายชั้น จะต้องเรียงลำดับแพรแถบจากชั้นสูงสุดไปต่ำสุด โดยให้ชั้นสูงสุดอยู่ด้านขวา เมื่อมองจากตัวผู้สวมใส่ และเรียงไล่ลำดับไปทางซ้าย และโดยปกติแล้ว จะประดับแพรแถบเพียงแถวเดียว หากมีจำนวนมากอาจมีการจัดเรียงเป็น 2 แถวหรือมากกว่า โดยแถวล่างอยู่ชิดกับแนวอกเสื้อ และแถวบนอยู่เหนือขึ้นไป

ความสะอาดและความเรียบร้อย

แพรแถบควรอยู่ในสภาพดี สะอาด ไม่ชำรุด และประดับให้เรียบร้อย ไม่เอียงหรือหลุดลุ่ย

ใส่แพรแถบในโอกาสไหน

แพรแถบจะประดับบนเครื่องแบบราชการในโอกาสต่าง ๆ ดังนี้

• การปฏิบัติราชการประจำวัน

หากเป็นเครื่องแบบที่กำหนดให้ประดับเครื่องหมาย ก็สามารถประดับแพรแถบได้

•  งานพิธีการ

โอกาสหลักที่จะได้ใส่แพรแถบคือในงานพิธีการต่าง ๆ เช่น พิธีปฐมนิเทศข้าราชการใหม่ การรายงานตัวเข้าปฏิบัติงาน การอบรมหลักสูตรเตรียมความพร้อมสำหรับข้าราชการใหม่ หรือพิธีการสำคัญของหน่วยงาน

•  การเข้าเฝ้าฯ หรือรับเสด็จฯ

เมื่อมีการเข้าร่วมพิธีสำคัญที่ต้องสวมเครื่องแบบสีขาว เช่น พิธีถวายราชสักการะ พิธีรับพระราชทานปริญญา หรือพิธีการของสถาบันพระมหากษัตริย์ การใส่แพรแถบจะช่วยแสดงสถานะของผู้เข้าร่วม

สีของแพรแถบ หมายถึงอะไร

โดยทั่วไป เครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่พระราชทานแก่ข้าราชการและบุคคลทั่วไปบ่อยครั้ง จะเป็น “เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก” และ “เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย” ซึ่งมีสีและลักษณะของแพรแถบที่แตกต่างกันในแต่ละชั้น ดังนี้

1. เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก (ม.ช.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก (ม.ช.) เป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่มีลำดับเกียรติสูงกว่าเครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฎไทย แพรแถบของตระกูลนี้จะใช้ สีแดงขอบเขียว เป็นหลัก และจะมีลวดลายพิเศษเพิ่มเติมตามชั้นของเครื่องราชฯ

2. เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย (ม.ท.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย (ม.ท.) เป็นอีกตระกูลหนึ่งที่พระราชทานกันอย่างแพร่หลาย แพรแถบของตระกูลนี้จะใช้ สีน้ำเงิน เป็นหลัก และมีลวดลายพิเศษเพิ่มเติมตามชั้น

นอกเหนือจากนี้ ยังมีแพรแถบของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลอื่น ๆ ที่มีสีสันและลวดลายแตกต่างกัน ได้แก่

• เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์
• เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์
• เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ
• เหรียญราชการชายแดน
• เหรียญพิทักษ์เสรีชน

“แพรแถบ” ซื้อที่ไหน

ข้าราชการสามารถหาซื้อแพรแถบได้จากช่องทางจำหน่ายดังต่อไปนี้

ร้านจำหน่ายชุดข้าราชการ

สถานที่ที่หาซื้อแพรแถบได้ง่ายที่สุดคือร้านจำหน่ายเครื่องแบบข้าราชการทั่วไป ซึ่งมักจะมีขายพร้อมกับอุปกรณ์ประกอบเครื่องแบบอื่น ๆ

การสั่งซื้อออนไลน์

ปัจจุบันสามารถสั่งซื้อแพรแถบผ่านช่องทางออนไลน์ได้จากหลากหลายแพลตฟอร์ม แต่อย่างไรก็ดี การสั่งซื้อบนออนไลน์ควรสอบถามเรื่องขนาด สี และคุณภาพของแพรแถบให้ตรงตามระเบียบเครื่องแต่งกาย

ข้อควรระวังในการซื้อ

• ความสูงและความกว้างของผ้าให้เป็นไปตามมาตรฐาน โดยแพรแถบของผู้หญิงจะมีความสูง 2 เซนติเมตร และยาว 7.5 เซนติเมตร และแพรแถบของผู้ชายจะมีความสูง 2 เซนติเมตร และยาว 9 เซนติเมตร
• วัสดุและคุณภาพการเย็บที่เหมาะสมกับการใช้งานในงานพิธีการ

การประดับแพรแถบนั้นเป็นมากกว่าเพียงเครื่องหมาย แต่เป็นการแสดงออกถึงความภาคภูมิใจในเกียรติยศที่ได้รับพระราชทาน และยังสะท้อนถึงการปฏิบัติตนตามระเบียบวินัยของข้าราชการที่ดี ดังนั้นการทำความเข้าใจและปฏิบัติตามระเบียบอย่างถูกต้องจะช่วยให้การแต่งกายเป็นไปตามมาตรฐานและแสดงถึงความเป็นมืออาชีพ

ข้าราชการที่มองหาตัวช่วยทางการเงินที่มีประสิทธิภาพ บัตรเครดิต KTC เป็นหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจ  ด้วยสิทธิประโยชน์มากมาย โดยการใช้จ่ายผ่านบัตรเครดิตทุก 25 บาท จะได้รับ 1 คะแนน KTC FOREVER สมัครบัตรเครดิตออนไลน์ได้ตลอด 24 ชั่วโมง ไม่มีค่าธรรมเนียมแรกเข้า ครอบคลุมทุกความคุ้มค่าการใช้จ่าย ด้วยการรับคะแนน KTC FOREVER สะสมได้ไม่จำกัดและไม่มีวันหมดอายุ

ใช้จ่าย คุ้มค่า นึกถึงบัตรเครดิต KTC