คู่มือการเอาตัวรอดจากแผ่นดินไหวและอาคารถล่ม

แผ่นดินไหวและอาคารถล่มเป็นภัยพิบัติที่สามารถเกิดขึ้นได้โดยไม่คาดคิด ซึ่งมักสร้างความเสียหายทั้งชีวิตและทรัพย์สินไปอย่างมหาศาล แม้ว่าเราไม่สามารถคาดการณ์ได้ล่วงหน้า แต่การเตรียมตัวและความรู้ที่ถูกต้องสามารถเพิ่มโอกาสในการเอาตัวรอดได้อย่างมาก ในบทความนี้ เราจะพูดถึงวิธีการเอาตัวรอดจากแผ่นดินไหวและอาคารถล่มที่สามารถเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ และวิธีการเตรียมตัวที่สำคัญสำหรับการรับมือกับสถานการณ์เหล่านี้

ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับแผ่นดินไหว

แผ่นดินไหวเกิดจากการเคลื่อนตัวของเปลือกโลกที่มีแรงกดดันสูง ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการสั่นสะเทือนของพื้นโลก โดยมักจะเกิดขึ้นตามแนวรอยเลื่อนที่แผ่นเปลือกโลกมีการชนกันหรือเคลื่อนตัวไปในทิศทางที่แตกต่างกัน การเคลื่อนตัวนี้จะทำให้เกิดการสะสมของพลังงานในรูปของแรงเครียด เมื่อแรงเหล่านี้เกินขีดจำกัดจะถูกปลดปล่อยออกมาในรูปของการสั่นสะเทือนที่เรียกว่าแผ่นดินไหว

แผ่นดินไหวสามารถเกิดได้ทั้งในทะเลและบนแผ่นดิน โดยมีความรุนแรงตั้งแต่ระดับต่ำที่ไม่สามารถรู้สึกได้ จนถึงระดับที่รุนแรงพอที่จะทำให้เกิดความเสียหายรุนแรง โดยที่แผ่นดินไหวที่มีความรุนแรงสูงจะสามารถสร้างความเสียหายและทำให้เกิดอาคารถล่มได้

การวัดความแรงของแผ่นดินไหวมีหลายวิธี แต่ที่ใช้กันบ่อยที่สุดคือการใช้มาตราส่วนของ ริกเตอร์ (Richter scale) ซึ่งบ่งชี้ระดับความรุนแรงของแผ่นดินไหว โดยการวัดที่มากกว่า 7.0 จะถือเป็นแผ่นดินไหวที่รุนแรงมากและมีความเสี่ยงสูงที่จะทำให้เกิดอาคารถล่มหรือความเสียหายอย่างหนัก

สัญญาณเตือนแผ่นดินไหว

แม้ว่าการเกิดแผ่นดินไหวส่วนใหญ่จะไม่มีการเตือนล่วงหน้า แต่ยังมีสัญญาณบางอย่างที่อาจเกิดขึ้นก่อนการสั่นสะเทือน ซึ่งบางครั้งอาจช่วยให้เรามีเวลาเตรียมตัวและหลีกเลี่ยงอันตรายได้ เช่น

• การสั่นสะเทือนเล็กน้อย: บางครั้งแผ่นดินไหวขนาดเล็กอาจเกิดขึ้นก่อนแผ่นดินไหวที่ใหญ่กว่า การรู้สึกถึงการสั่นสะเทือนเล็กน้อยสามารถเป็นสัญญาณให้เรารู้ว่าอาจจะมีแผ่นดินไหวที่ใหญ่กว่ากำลังจะเกิดขึ้น
• เสียงแปลกๆ หรือเสียงดังจากพื้นดิน: ในบางครั้งก่อนแผ่นดินไหวอาจมีเสียงแตกหรือเสียงดังที่มาจากใต้พื้นดิน ซึ่งเกิดจากการเคลื่อนตัวของแผ่นดิน
• พฤติกรรมของสัตว์: บางคนเชื่อว่าสัตว์บางชนิดสามารถรับรู้แผ่นดินไหวก่อนที่มนุษย์จะรู้สึกได้ โดยอาจแสดงอาการวิตกกังวลหรือหลบหนีไปยังพื้นที่ที่ปลอดภัย

การเอาตัวรอดเมื่อเกิดแผ่นดินไหว

การเกิดแผ่นดินไหวสามารถเกิดขึ้นได้ทุกที่ทุกเวลา และในบางครั้งมันอาจจะเกิดขึ้นในสถานการณ์ที่ไม่คาดคิด เช่น ขณะนอนหลับ หรือขณะอยู่ในห้องน้ำ ดังนั้นการรู้วิธีเอาตัวรอดในสถานการณ์ต่าง ๆ จะช่วยให้เราปลอดภัยได้มากขึ้น

1. ในบ้าน

• หลบใต้โต๊ะหรือเตียง: หากอยู่ในบ้านและรู้สึกถึงการสั่นสะเทือน ควรหลบใต้โต๊ะหรือเตียงที่มีโครงสร้างแข็งแรง เพื่อป้องกันการถูกวัตถุหล่นทับ
• หลีกเลี่ยงหน้าต่างและของที่ตกหล่น: พยายามห่างจากหน้าต่างหรือกระจก เพราะมีความเสี่ยงที่จะถูกกระจกแตกหรือวัสดุตกใส่
• ปิดการใช้งานไฟฟ้าและแก๊ส: เพื่อป้องกันอุบัติเหตุจากไฟไหม้หรือการระเบิดจากแก๊ส

2. ขณะอยู่นอกอาคาร

• หาที่หลบใต้โครงสร้างแข็งแรง: หากอยู่ในที่โล่ง ควรหาที่หลบใต้โครงสร้างที่มีความแข็งแรง เช่น ต้นไม้ใหญ่ที่ไม่ค่อยมีความเสี่ยงในการล้ม
• หลีกเลี่ยงอาคารหรือสิ่งก่อสร้าง: อย่ายืนอยู่ใกล้อาคารสูงหรือสิ่งก่อสร้างที่อาจจะถล่มลงมาได้
• ไม่ขับรถ: หากขับรถอยู่ ควรหยุดรถในจุดที่ปลอดภัยและห่างจากสะพานหรืออาคารสูง รอจนการสั่นสะเทือนหยุดลงก่อน

3. ในยานพาหนะ

• หยุดรถ: หากคุณอยู่ในรถ ห้ามขับต่อทันที ให้ชะลอรถและหยุดรถในจุดที่ปลอดภัยและห่างจากป้ายโฆษณา สะพาน เสาไฟฟ้า หรือเส้นทางที่เสี่ยง
• รอจนการสั่นสะเทือนหยุด: อย่าลงจากรถในขณะที่เกิดแผ่นดินไหว แต่ให้รอจนการสั่นสะเทือนหยุดลง

4. แผ่นดินไหวขณะนอนหลับ

• หลบใต้เตียงหรือข้างเตียง: หากคุณนอนอยู่บนเตียงและรู้สึกถึงการสั่นสะเทือน แนะนำให้หลบใต้เตียงหรือข้างเตียงเพื่อป้องกันไม่ให้ของตกหล่นใส่ตัวคุณ การหลบใต้ที่นอนหรือโครงเตียงที่แข็งแรงจะช่วยป้องกันอันตรายจากเศษซาก
• หากไม่สามารถหลบใต้เตียงได้: ควรหาผ้าห่มหรือหมอนมาห่อหุ้มศีรษะและลำตัว เพื่อป้องกันการบาดเจ็บจากวัตถุที่ตกลงมา

5. แผ่นดินไหวขณะอยู่ในห้องน้ำ

• หลีกเลี่ยงการใกล้สิ่งของที่แตกหรือเป็นอันตราย: เมื่อเกิดแผ่นดินไหวในห้องน้ำ ควรหลีกเลี่ยงการยืนใกล้กระจกหรืออุปกรณ์ที่อาจแตกได้ เช่น กระจกเงาหรืออ่างล้างหน้า
• หาที่หลบภายในห้องน้ำ: หากสามารถทำได้ ควรหลบในพื้นที่ที่มีโครงสร้างแข็งแรง เช่น ข้างกำแพง หรือใต้ขอบอ่างล้างหน้า โดยไม่ควรพยายามออกจากห้องน้ำในขณะที่แผ่นดินไหวเกิดขึ้น
• หลีกเลี่ยงการใช้ไฟฟ้าและน้ำ: หากเป็นไปได้ ควรปิดน้ำและไม่ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าในห้องน้ำ เพื่อป้องกันอันตรายจากไฟฟ้าช็อต

6. แผ่นดินไหวขณะอยู่บนสถานีรถไฟฟ้า

• หาที่หลบในจุดที่ปลอดภัย: หากคุณอยู่ในสถานีรถไฟฟ้าเมื่อเกิดแผ่นดินไหว ควรหาที่หลบใต้แผงป้ายหรือโครงสร้างที่แข็งแรง เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกกระจกแตกหรือวัตถุตกจากเพดาน
• หลีกเลี่ยงการเข้าใกล้ขอบชานชาลา: อย่าลงจากสถานีหรือเข้าใกล้ขอบชานชาลา เพราะการสั่นสะเทือนอาจทำให้เกิดการล้มของโครงสร้างหรืออาจทำให้คุณล้มลง
• ไม่วิ่งไปที่ทางออกทันที: หลีกเลี่ยงการวิ่งไปที่ทางออก เพราะอาจทำให้เกิดความยุ่งเหยิงหรือเกิดอุบัติเหตุจากผู้คนที่ตกใจ ควรรอจนกว่าแผ่นดินไหวจะหยุดแล้วจึงค่อยเคลื่อนย้ายไปยังพื้นที่ปลอดภัย

7. แผ่นดินไหวขณะอยู่ในห้างสรรพสินค้าหรืออาคารสาธารณะ

• หลบในพื้นที่ที่ไม่เสี่ยงต่อการถูกทับ: หากเกิดแผ่นดินไหวในห้างสรรพสินค้าหรืออาคารสาธารณะ ควรหลบอยู่ในพื้นที่ที่มีโครงสร้างแข็งแรง เช่น ใต้แผงโต๊ะหรือที่วางของหนัก แต่ไม่ควรหลบในบริเวณที่มีสินค้าเก็บไว้ในชั้นวางสูง
• หลีกเลี่ยงลิฟต์และบันได: ในกรณีเกิดแผ่นดินไหวไม่ควรใช้ลิฟต์หรือบันได เพราะอาจจะทำให้คุณติดอยู่ในห้องหรือจุดที่ไม่สามารถออกมาได้ ควรหาทางออกจากอาคารโดยใช้บันไดเลื่อนหรือทางเดินที่ปลอดภัย
• ระวังสินค้าตกหล่น: หลีกเลี่ยงการยืนใกล้ชั้นวางสินค้าหรือโครงสร้างที่อาจจะตกหล่นลงมาได้ เมื่อแผ่นดินไหวเกิดขึ้น ควรหาที่หลบอยู่ในจุดที่ไม่เสี่ยงต่อการโดนวัตถุตกใส่

8. แผ่นดินไหวขณะอยู่กับเด็กหรือผู้สูงอายุ

• ปกป้องเด็กและผู้สูงอายุเป็นพิเศษ: หากคุณอยู่กับเด็กหรือผู้สูงอายุในช่วงแผ่นดินไหว ควรปกป้องพวกเขาโดยการพาไปหลบใต้โต๊ะหรือเตียงที่แข็งแรง หากไม่มีโต๊ะหรือเตียง ควรใช้ร่างกายของคุณปกป้องพวกเขาจากเศษซากที่อาจจะตกลงมา
• ใช้ท่าทางที่เหมาะสมในการปกป้อง: สำหรับเด็กเล็ก ควรให้พวกเขานั่งยอง ๆ หรือหมอบอยู่ในท่าที่สามารถหลบซ่อนได้จากสิ่งที่ตกหล่น ส่วนผู้สูงอายุควรได้รับการดูแลเป็นพิเศษ เช่น การพาไปที่จุดที่ปลอดภัยหรือช่วยพาพวกเขาไปหลบใต้ที่แข็งแรงหากมีโอกาส
• การเตรียมอุปกรณ์สำหรับเด็กหรือผู้สูงอายุ: หากคุณมีเด็กเล็กหรือผู้สูงอายุ ควรมีอุปกรณ์ช่วยชีวิตที่เหมาะสม เช่น ผ้าห่ม, น้ำดื่ม, และชุดปฐมพยาบาลในพื้นที่ที่ปลอดภัย เพื่อให้สามารถดูแลพวกเขาได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การรับมือกับอาคารถล่ม

อาคารถล่มเป็นความเสี่ยงที่มักจะเกิดขึ้นหลังจากแผ่นดินไหว การรับมือกับสถานการณ์นี้ต้องมีการปฏิบัติที่ถูกต้อง

• หลบใต้โครงสร้างที่แข็งแรง: หากอาคารเริ่มถล่ม ควรหลบใต้โต๊ะ เตียง หรือโครงสร้างที่แข็งแรงเพื่อป้องกันการถูกทับ
• ใช้ผ้าเปียกปิดจมูกและปาก: การหายใจเอาฝุ่นจากเศษซากอาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพได้ การใช้ผ้าเปียกช่วยป้องกันฝุ่นจากการหายใจ
• ส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือ: หากไม่สามารถออกจากพื้นที่ได้ ควรพยายามส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือ เช่น การเคาะ หรือใช้เสียงเรียกในรูปแบบอื่น ๆ เพื่อให้เจ้าหน้าที่ช่วยเหลือ

การช่วยเหลือตนเองและผู้อื่นหลังแผ่นดินไหว

หลังจากแผ่นดินไหวและอาคารถล่ม เราต้องประเมินสถานการณ์และช่วยเหลือตนเองและผู้อื่นให้ได้มากที่สุด

• ตรวจสอบบาดแผลของตัวเองและผู้อื่น: หากพบว่ามีบาดแผล ควรให้การปฐมพยาบาลเบื้องต้น
• เคลื่อนย้ายผู้ประสบภัยอย่างระมัดระวัง: หากสามารถเคลื่อนย้ายผู้ที่ได้รับบาดเจ็บไปยังพื้นที่ปลอดภัยได้ ควรทำอย่างระมัดระวัง
• การให้ความช่วยเหลือเบื้องต้น: การหยุดเลือดหรือการช่วยหายใจสามารถช่วยชีวิตได้หากผู้ประสบภัยได้รับบาดเจ็บหนัก

การเตรียมตัวให้พร้อมก่อนแผ่นดินไหว

การเตรียมตัวให้พร้อมก่อนแผ่นดินไหวเป็นสิ่งสำคัญในการเพิ่มโอกาสในการเอาตัวรอด

• จัดเตรียมอุปกรณ์เอาตัวรอด: เตรียมชุดปฐมพยาบาล, อาหาร, น้ำดื่ม, ไฟฉาย, และวิทยุที่สามารถใช้งานได้ในกรณีฉุกเฉิน
• ฝึกซ้อมการเอาตัวรอด: ควรฝึกซ้อมการอพยพและการหลบภัยกับครอบครัว รวมถึงการประสานงานในกรณีเกิดเหตุ
• ตรวจสอบความแข็งแรงของอาคาร: ก่อนการเข้าใช้อาคาร ควรตรวจสอบว่ามีจุดเสี่ยงใด ๆ ที่อาจเกิดการพังทลายหรือไม่

ข้อควรระวังหลังเหตุการณ์แผ่นดินไหว

หลังแผ่นดินไหว ควรปฏิบัติตามข้อควรระวังดังนี้

• ไม่กลับเข้าไปในพื้นที่ที่เสี่ยง: รอคำแนะนำจากเจ้าหน้าที่เกี่ยวกับความปลอดภัย
• ระวังอันตรายจากแผ่นดินไหวครั้งที่สอง: แผ่นดินไหวครั้งที่สองอาจเกิดขึ้นได้ภายในช่วงเวลาหลังจากแผ่นดินไหวหลัก

การเตรียมตัวและการรู้วิธีเอาตัวรอดจากแผ่นดินไหวและอาคารถล่มเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่สามารถมองข้ามได้ การมีความรู้ที่ถูกต้องและการฝึกซ้อมสามารถช่วยให้เรารอดชีวิตจากสถานการณ์ฉุกเฉินเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่าลืมเตรียมอุปกรณ์ที่จำเป็น และฝึกฝนแผนการฉุกเฉินร่วมกับครอบครัว เพื่อให้สามารถรับมือกับสถานการณ์ได้ดีที่สุด

.